قوس زیاد کف پا، علل ایجاد و راه های مختلف درمان آن

برخی افراد در هنگام ایستادن، کف پایشان دارای قوس زیاد و یا قسمت پهلوی آن، انحنای زیادی دارد. در این هنگام است که می گویند فرد مذکور، دچار عارضه‌ای به نام “پس کاووس” می باشد.

قوس کف پا(انحنای پا) از انگشتان تا پاشنه پا امتداد دارد.
قوس زیاد کف پا(پس کاووس)، درست برعکس عارضه صافی کف پا(پس پلانوس) می باشد.
عارضه قوس زیاد کف پا، خیلی کمتر از صافی کف پا در افراد شایع است که معمولاً در ابتدای کودکی و برای هر دو پا فرد رخ می‌دهد.
ولی افزایش ناگهانی قوس کف پا، و یا به وجود آمدن آن تنها در یکی از پاهای فرد، ممکن است ناشی از تروما یا یک بیماری عصبی/عضلانی رخ دهد. همچنین این عارضه ممکن است در ابتدا بدون علامت بوده، اما به تدریج و از دوران پیری ظاهر علائم آن ظاهر شود.

به طور کلی، لبه‌ داخلی پا به گونه‌ای وسط کف پا را بالا آورده و حالت قوس‌مانند به پا می دهد.
بهتر است بدانید که ارتفاع قوس کف پا هر شخص با شخص دیگر نیز متفاوت می باشد و زمانی که این ارتفاع بیشتر از حد معمول باشد، آن را گودی کف پا می نامند.

فردی که پاشنه پای او دارای قوس زیاد باشد، در زمان راه رفتن قادر به جذب شوک ضربه نمی باشد. به همین دلیل، فشار غیر طبیعی به بافت نرم پا(رباط کف پا) و همچنین ساق پا او وارد می‌گردد. در نتیجه این شوک، از پاشنه و قوس پا به مچ پا، زانو، باسن و سپس قسمت تحتانی کمر منتقل گردیده و در نتیجه باعث درد در یک و یا چندین قسمت از این نواحی می‌شود. انگشتان پا نیز ممکن است به حالت “چنگالی” تغییر شکل یابند، حتی ممکن است که میخچه‌های دردناکی در قسمت بالا و نوک انگشتان پا به وجود آید. همچنین پینه‌های دردناکی در قسمت کف پا، که اغلب در زیرقسمت توپی پا ایجاد می‌شود نیز به وجود بیایند.

علت‌ها و دلایل به وجود آمدن گودی زیاد کف پا

بسیاری از مشکلات پزشکی با به وجود آوردن ضعف و یا فقدان هماهنگی عضلات، باعث به وجود آمدن قوس زیاد کف پا می شوند. نمونه‌هایی از این مشکلات مانند اسپینا بیفیدا(ستون فقرات شکافدار)، نقص تغذیه‌ عضلانی،ضعف بسیار جزئی عضلات ساق پا و همچنین مشکلاتی که در آنها عصب‌های کوچک ساق پا درست کار نمی‌کنند می باشند.

زمانی که شخص مبتلا به گودی کف پا می‌ایستد، وسط کف پا از حالت طبیعی بالاتر از سطح زمین قرار میگیرد. در این شرایط نیز ممکن است پاشنه‌ پا به سوی پهلوی درونی و انگشتان نیز به سمت داخل کشیده شده باشند.
همچنین بعضی از افراد مبتلا به گودی کف پا، انگشتانشان در یکدیگر پیچ می‌خورد که آن را انگشت چنگالی می نامند.

بارزترین نکته ای که در مورد گودی کف پا در فرد قابل مشاهده است، معمولاً وجود یک قوس با ارتفاع زیاد می باشد که این قوس زیاد، ناشی از تغییرشکل‌های اساسی‌تری در پا می باشد.
افرادی که در پاهایشان مشکل گودی زیاد دارند، قسمت جلویی پا بیشتر از حد معمول به سمت پایین کشیده می شود و قسمت رویی اطراف انگشت شست پا، معمولاً بیشتر از دیگر قسمت ها به سمت پایین کشیده می شود. در نتیجه نوک قوس به سمت بالا و همچنین نوک پا به سمت بیرونی می باشد که از لحاظ ظاهری یک قوس با ارتفاع زیاد و یک فضای بزرگ در زیر پا ایجاد می‌کند.

علائم و عوارض گودی زیاد کف پا

افرادی که به گودی کف پا مبتلا هستند و عضلات ساق پایشان ضعیف است، در تعداد کمی از آنها پاشنه پا نیز به سمت پایین کشیده می شود و این مشکل به ارتفاع قوس کف پا نیز می‌افزاید. ولی در بقیه‌ افرادی که تاندون‌ آشیل پایشان سفت شده است، پاشنه پایشان به سمت بالا کشیده می شود.
به همین دلیل افزایش فشار به مچ و قسمت گوشتی کف پا افزایش میابد. پاشنه پای افراد دیگر نه به سمت بالا و نه به سمت پایین کشیده می شود.
در بعضی از مواقع ممکن است به دلیل کج شدن قسمت‌های دیگر پا، پاشنه‌ پا با گودی زیاد به سمت داخل نیز متمایل شود.
در ابتدا پاشنه‌یکج شده قابل انعطاف است. اما با گذشت زمان، بافت‌ها و مفاصل سفت شده و ممکن است کج شدگی پاشنه ثابت باقی بماند.

علائم و نشانه‌های زیاد بودن قوس کف پا بسته به شدت ارتفاع قوس، میزان حرکت مفاصل در پا برای کمک به کاهش قوس و سطح فعالیت فرد مبتلا به گودی کف پا بسته به شغل او  متفاوت خواهد بود.
بسیاری از افراد مبتلا به گودی کف پا هیچ‌گونه درد یا علائم دیگری را تجربه نمی کنند.

• مشکل در پیدا کردن کفش مناسب و اندازه، زیرا کفش‌ با توجه به قوس زیاد و انگشتان چنگالی این افراد، به اندازه‌ی کافی عمیق نیستند.
• طول پا کوتاه می‌شود.
• در هنگام راه رفتن، ایستادن و دویدن پاهای فرد درد می گیرد.
• درد و التهاب در قسمت گوشتی کف پا همراه همچنین درد در قسمت جلوی پا
• درد و سفتی وسط قوس یا امتداد بخش میانی پا.
• تومور عصب مورتون همراه با درد در قسمت گوشتی کف پا و انگشتان.
• درد در پاشنه و کف پا که ناشی از التهاب غلاف کف پایی می باشد.
• شکستگی‌ کف پا و دیگر استخوان‌های پا.
• فشار غیرطبیعی ممکن است منجر به زخم کرومیوم پاشنه و قسمت گوشتی کف پا شود. این مشکل بیشتر برای افرادی که به دیابت و مشکلات گردش خون مبتلا هستند به وجود می آید.
• بیماری‌های از بین برنده‌ مفاصل اندام‌های تحتانی(آرتروز).
• ضربه‌هایی مانند تپش(تغییر شکل در Haglund) در پشت پاشنه‌ پا.
• ناراحتی مرتبط به داخل و نزدیک مفصل مچ پا.
• بی‌ثباتی مچ پا و همچنین پیچ خوردن مکرر آن.
• سفت شدن تاندون‌های آشیل

دلایل افزایش قوس پا

• نوع عادی(یعنی برخی از افراد فقط قوس زیادتری نسبت به دیگران دارند.)
• وراثت(یعنی در خانواده شما بروز می‌کند.)
• بیماری مادرزادی(به عنوان مثال فلج مغزی، عارضه پا چنگکی مادرزادی)
• بیماری‌های عصبی و عضلانی(به عنوان مثال فلج اطفال، بیماری شارکوت ماری توث)
• ترومای عصب

  مشکلات افزایش قوس کف پا

• افزایش قوس کف پا منجر به کوتاه شدن طول پا می شود.
• انگشت شست و دیگر انگشتان تغییر شکل بصورت انگشت چکشی پیدا میکنند.
• انحراف مچ پا به سمت داخل که به آن واروس پاشنه Heel Varus می گویند.
• احساس درد در پا در هنگام ایستادن، راه رفتن و دویدن.
• خشکی مفاصل پا و از دست دادن انعطاف.
• ایجاد پینه پا در زیر پنجه پا.
• کاهش توانایی بالا آوردن مچ پا.

تست‌های تشخیصی قوس زیاد کف پا

راه های درمان

معمولا درمان به صورت استفاده از ارتوز یا کفش طبی می باشد تا راه رفتن فرد بهتر گردیده و درد کاهش یابد.
ارتوز، بصورت کفی طبی می باشد که در داخل کفش گذاشته شده و ناحیه گودی زیاد کف پا را پر می کند و در نتیجه فشار را در کف پا توزیع کرده و باعث کاهش درد می گردد.
این نوع کفی طبی، باید متناسب با میزان قوس زیاد کف پای فرد ساخته شود.
برای این منظور باید به کلینیک ارتوپدی فنی مراجعه کنید و پس از معاینه و ارزیابی کامل پا، کفی طبی متناسب با پای شما ساخته شود.

• پوشیدن کفشی که کفی و عمق خوبی داشته باشد به طوری که قوس کف پا را حمایت کرده و به کاهش درد و بهبود راه رفتن کمک کند.
• پینه و میخچه را از بین ببرید.
• وزن خود را کنترل کنید.
• انجام فیزیوتراپی مانند لیزر درمانی برای التهاب‌های مربوط به این عارضه.
• درمان با دست پا و مفصل مچ پا برای کمک به افزایش دامنه حرکت.
• ابزارهای ارتوپتیک پا که می‌تواند برای مفاصل تحت فشار و بافت‌های نرم پشتیبان و تکیه‌گاه فراهم کند و پا را صاف نگه دارد.
• استفاده از ارتوز پا به منظور افزایش ضربه‌گیری و کمک به توزیع فشار وارده به کف پا.
• معمولاً ارتوز پا به صورت سفارشی و از مواد نیمه سخت یا نیمه انعطاف‌پذیر ساخته می‌شود و به جلوگیری از برگشتن پا به سمت بالا کمک می‌کند.

درمان قوس کف پا به وسیله جراحی

هدف اصلی عمل جراحی، کاهش درد پا و بهبود عملکرد پا می باشد. ولی جراحی نیز می تواند باعث کاهش صدمات دیگر مانند رگ به رگ شدن مکرر مچ پا و شکستگی استخوان گردد.
اگر فیزیوتراپی در تسکین درد، سهولت پوشیدن کفش و بهبود فعالیت تاثیری نداشته باشد، ممکن است گزینه عمل جراحی برای بیمار در نظر گرفته شود.

روش‌های جراحی برای اصلاح قوس زیاد کف پا بسیار متنوعند. این روش‌ها شامل اصلاح بدشکلی استخوان، لقی مچ پا و عدم تعادل عضلانی می باشد که باعث بدشکلی پا می‌گردد.
هدف از این جراحی، این است که توزیع وزن در امتداد کناره‌های داخلی و خارجی پا به صورت مساوی تقسیم شود.
همچنین در این روش ممکن است انواع مختلف برش برای انجام مراحل مربوط به اصلاح گودی کف پا مورد نیاز باشد.

این مقاله را هم بخوانید:

پیچ خوردگی مچ پا، علل، علائم و راه های درمان آن

جراحی بافت نرم:

بخشی از قوس زیاد کف پا ناشی از کشش بیش از حد یکی از عضلات طرفین مچ پا می‌باشد که با خارج کردن تاندون، می توان آن را آزاد کرد. همچنین می‌توان برای کمک به اصلاح ناهنجاری در مفصل مچ پا، این تاندون را نیز منتقل نمود.

اغلب اوقات بیماران دچار سفتی عضله گاستروکنمیوس(یکی از عضلات اصلی ساق پا) می‌شوند.
این عارضه می‌‌تواند موجب افزایش بد شکلی پا و یا جلوگیری از تاثیر عمل اصلاحی پا شود.
این عارضه با طولانی کردن بخشی از عضله ساق پا و یا تاندون آشیل برطرف می شود وکه از طریق یک یا چند برش کوچک در پشت ساق و یا مچ پا انجام می پذیرد.

همچنین فاسیای پلانتار ممکن است تنگ شود. فاسیای کف پا، یک بافت طناب مانند(رباط) است که از پاشنه تا قسمت جلوی پا امتداد دارد. در این شرایط ممکن است رهاسازی جزئی یا کامل فاسیای پلانتار انجام شود.

انتقال تاندون:

غالبا کشش بیش ازحد عضلات و تاندون‌های خاص، موجب بدشکلی مرتبط با قوس زیاد کف پا می‌شود.
انتقال یکی از این عضلات و تاندون‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد پا کمک کند.
علاوه بر این، بیماران مبتلا به قوس زیاد کف پا ممکن است دچار ناتوانی در بالا آوردن مچ پا باشند.
گاهی اوقات به این حالت “افتادگی مچ پا” می‌گویند.
در این‌گونه موارد، برای کمک به افزایش قدرت مچ پا، یک تاندون از پشت مچ پا به بالای پا انتقال داده می‌شود.

جراحی استخوان:

اصلاح بدشکلی پا، ممکن است با روش جراحی بافت نرم امکان پذیر نباشد و لازم به برش یک یا چند استخوان(جراحی استئوتومی) باشد.
در این شرایط ممکن است به جای برش یک استخوان، از روش برش همجوشی مفصل(آرتروز) استفاده شود.
در روش برش همجوشی، مفصل بین دو استخوان برداشته می‌شود و استخوان ها در جای خود با پیچ و پلاک ثابت نگه ‌داشته می‌شوند.

استئوتومی پاشنه:

این روش، برای بازگرداندن استخوان پاشنه به محل اصلی خود(زیر پا) انجام می‌شود. و زمانی مورد نیاز است که اصلاح بدشکلی جلوی پا باعث اصلاح پشت پا یا مچ پا نمی‌شود.
معمولاً استخوان در جای خود، با استفاده از یک یا چند پیچ تثبیت می‌شود.

جراحی همجوشی:

گاهی اوقات بدشکلی پای بیماران، ناشی از آسیب به مفاصل می باشد.
در این زمان، روش جراحی بافت نرم یا برش استخوان ممکن است کافی نباشد و در این صورت برداشتن کل مفصل لازم است.

جراحی انگشتان پا:

انگشتان چنگکی(کلاوتوز) یک مشکل شایع ناشی از بدشکلی پا به دلیل قوس زیاد کف پا می‌باشد که با عمل جراحی تاندون، جراحی همجوشی و یا برش بخشی از استخوان‌های انگشت پا، می‌توان آن را درمان کرد.
بعد از عمل جراحی، انگشتان پا به‌طور موقت توسط پین در جای خود ثابت می‌شوند.